De NT2-leerdoelen in relatie tot andere doelenkaders
Opleidingsprofielen, basiscompetenties, leerplandoelen, het Europees Referentiekader voor Moderne Vreemde Talen (ERK), … Er bestaan in Vlaanderen al verschillende doelenkaders om het leren richting te geven, zeker in het formele NT2-onderwijs. Maar ook in niet-formele leercontexten en oefenkansen worden soms kaders zoals het ERK gebruikt.
De bestaande kaders hebben allemaal hetzelfde uitgangspunt als de NT2-leerdoelen op deze website, namelijk behoeftegericht onderwijs mogelijk maken dat flexibel inspeelt op de diverse noden, behoeften en interesses van leerders. Maar hoe verhouden de NT2-leerdoelen zich tot die bestaande kaders? En hoe kunnen ze elkaar aanvullen en versterken? We lichten toe op welke manier de NT2-leerdoelen de bestaande kaders kunnen aanvullen. We bespreken ook hoe die kaders op hun beurt een hulp kunnen zijn als je een leerlijn wilt opbouwen om stapsgewijs aan de eigen leerdoelen van leerders te werken.
Extra rollen: gezondheid en vervoer
De basis van deze website zijn de rollen die een volwassene kan opnemen in de verschillende domeinen van het dagelijks leven en waarbij hij taal- en/of digitale vaardigheden nodig heeft. Daarmee sluiten de NT2-leerdoelen aan bij de Vlaamse opleidingsprofielen en leerplannen NT2.
De Vlaamse kaders noemen naast vier brede domeinen (persoonlijk, publiek, professioneel en educatief), acht verschillende rollen. Het valt op dat die opsomming van rollen eindigt met de drie puntjes van het beletselteken. De lijst is dus niet volledig en kan nog aangevuld worden met andere rollen die voor leerders relevant zijn. Vanuit dat idee biedt deze website mogelijke leerdoelen aan voor tien rollen. De twee extra rollen zijn vervoer (voor de rol van weggebruiker) en gezondheid (voor de rol van patiënt).
Omdat de benamingen op deze website niet helemaal overeenkomen met hoe de rollen in Vlaanderen doorgaans worden genoemd, voegen we onderstaand overzicht toe ter verduidelijking:
| Benaming in NT2-leerdoelen | Benaming in bestaande Vlaamse kaders |
| gezondheid | – |
| opvoeding | opvoeder |
| vervoer | – |
| vrije tijd | vrijetijdsbesteder |
| winkels | consument |
| leren en studeren | cursist/student |
| werk zoeken | werkzoekende |
| werk | werkende |
| een eigen bedrijf | ondernemer |
| administratie | beheerder huisvesting en gezinsadministratie |
Concrete voorbeelden en inspiratie
De bestaande Vlaamse kaders bieden een aantal handvatten en voorbeelden om de algemene basiscompetenties concreet in te vullen op maat van de rollen en behoeften van de leerder. Die voorbeelden dekken uiteraard niet alles. Ook de can-do-beschrijvingen in het ERK blijven vaak te algemeen als je op zoek bent naar concrete inspiratie om doelgericht te werken binnen een bepaalde rol. Die inspiratie vind je wel op NT2-leerdoelen.org.
Het is dus een goed idee om deze website in te zetten in combinatie met de kaders die je al gebruikt. De rollen en doelen die je hier vindt, helpen je om de behoeften van de leerders nog concreter in kaart te brengen of om leeractiviteiten op maat te ontwikkelen. Bekijk hoe Kim dat doet in het praktijkvoorbeeld ‘Basiscompetenties concretiseren met behulp van NT2-leerdoelen.org’.
Integratie van taal en digitale vaardigheden
Een bijkomende troef van de NT2-leerdoelen is dat ze talige en digitale vaardigheden integreren. Net als voor NT2 bestaan er ook voor digitale vaardigheden specifieke kaders, zoals Digicomp, het Europese raamwerk voor digitale competentie van burgers. In de praktijk gaan leerbehoeften rond taal en digitale vaardigheden echter vaak samen. Heel wat taaltaken voer je tegenwoordig uit via technologie. Denk maar aan een doktersafspraak maken, je kind inschrijven op school, een vacature zoeken…,
Op de website NT2-leerdoelen.org worden beide soorten vaardigheden daarom geïntegreerd. Voor veel van de beschreven situaties en handelingen zijn zowel talige als digitale vaardigheden nodig. De geïntegreerde doelen bieden inspiratie om ook in de bijbehorende leeractiviteiten geïntegreerd aan de slag te gaan en te vertrekken van situaties die voor de cursisten realistisch en herkenbaar zijn.
Stapsgewijs werken aan leerdoelen
Wat doe je als een leerder een doel selecteert dat boven zijn taalniveau ligt? In het praktijkvoorbeeld ‘Werken aan leerdoelen op taalniveau A1’ ontdek je hoe NT2-leerkracht Mirjam het aanpakt. Samen met de leerders deelt ze het leerdoel op in stappen, die ze voorstelt als treden van een trap.
Bij het uitwerken van zo’n doelgerichte, stapsgewijze leerlijn, kunnen bestaande kaders zoals het ERK of de opleidingsprofielen en leerplannen NT2 een grote hulp zijn. Ze kunnen je helpen om leeractiviteiten te ontwikkelen die met stijgende moeilijkheidsgraad naar het leerdoel toewerken, steeds aangepast aan het taalniveau dat de leerder op dat moment heeft.
In grote lijnen kan je te werk gaan als volgt:
- Breng het leerdoel in kaart: In welke situatie wil de leerder de taal gebruiken? Wat moet hij daarvoor kunnen? Hoe goed moet hij dat kunnen? Welke kwaliteit van taalbeheersing is nodig? Wat zijn de tekstkenmerken? Hoe en met wie moet de leerder in interactie gaan? Bij deze stap kan je gebruik maken van het ERK: selecteer de relevante schalen en bepaal op welk niveau het leerdoel zit.
- Bepaal vervolgens ook het taalniveau van de leerder voor dat leerdoel. Welke voorkennis heeft hij? Wat kan hij al? Welke strategieën beheerst hij om het doel te bereiken? Welke hulpbronnen kan hij inzetten?
- Vergelijk het streefniveau van het leerdoel met waar de leerder nu staat. Hoe groot is de kloof?
- Maak een ‘achterwaartse’ planning om de kloof stapsgewijs te overbruggen. Vertrek vanuit de levensechte situatie van het leerdoel. Splits het doel op in stappen en vul ze in met leeractiviteiten die helpen om de ondergeschikte competenties en technische vaardigheden op te bouwen die nodig zijn om het doel te bereiken. Bestaande kaders zoals het ERK of de NT2-leerplannen kunnen daarbij voor houvast en inspiratie zorgen. Zo kan je bijvoorbeeld de opleidingsprofielen en de leerplannen NT2 gebruiken om te weten welke ondersteunende elementen, vaardigheden en strategieën belangrijk zijn in functie van een bepaald doel. De schalen van het ERK kunnen je dan weer helpen om de moeilijkheidsgraad van de leeractiviteiten te controleren en om een leerlijn op te bouwen.
Meer inspiratie voor deze aanpak vind je in het praktijkvoorbeeld ‘Bestaande kaders zoals het ERK of de leerplannen NT2 inzetten om stapsgewijs te werken aan leerdoelen’.