Praktische handvatten: Werken met groepen
Rol van de leerder
Een leerder is niet altijd gewend om zelf regie te nemen over het leerproces. Het doel is autonoom leren, waarbij de leerder zelf leert zijn leerproces te sturen. Als hij dat kan, dan kan hij dat ook als de cursus gestopt is.
Voor veel leerders is dat een nieuwe vorm van leren. Leren wordt vaak geassocieerd met school, waarbij een docent je vertelt de doelen en de kaders zijn. Hierbij stopt het leren zodra er geen docent meer is die zegt wat de leerder moet doen.
Om tot duurzaam leren te komen, moeten leerders zich ontwikkelen van passieve naar actieve leerders. Omdat dit nieuw kan zijn voor de leerder, moet je dit idee bij de leerder introduceren. Als begeleider help je de leerder bij het selecteren van een leerdoel, bespreek je de stappen naar het leerdoel toe en evalueer je samen het proces. Zo kan het zijn dat je ondersteuning in het begin van het proces wat intensiever is, maar het is de bedoeling dat die ondersteuning geleidelijk aan kan worden afgebouwd totdat de leerder zelf de regie heeft.
Leren leren in groepen
Als je groepen begeleidt, dan zullen leerders niet allemaal precies hetzelfde leerdoel hebben. In sommige situaties (zoals Taal en Ouderbetrokkenheidsgroepen of Taalcafés), zullen leerders ook diverse taalniveaus en studievaardigheden hebben. Als je heel goed kunt differentiëren, de groep niet te groot is en de leerders redelijk zelfstandig kunnen leren, dan kun je ervoor kiezen om leerders (samen) met hun eigen leerdoel aan de slag te laten gaan. Dat is echter niet altijd haalbaar. Het werken in groepen biedt wel veel voordeel bij het andere doel van coachende didactiek: het leren leren.
Werken in groepen is enorm krachtig en samenwerken heeft een aantal voordelen:
- Leerders kunnen veel van elkaar opsteken door van elkaar te zien hoe ze iets aanpakken (en ze ervaren dat ze niet de enige zijn die soms ook een minder geslaagde leeractie in gang heeft gezet).
- De leerders overleggen met elkaar. Hierdoor moeten ze hun werkwijze expliciet maken. Dit dwingt de leerder om zijn gedachten te ordenen en terug te kijken op zijn leerproces.
- De leerders kunnen elkaar helpen. Dat mes snijdt aan twee kanten: iemand anders kunnen helpen draagt ook bij aan het eigen zelfvertrouwen.
- Leerders ervaren dat ze niet alleen van de begeleider (iemand die altijd als deskundig wordt gezien), maar ook van samenwerken met andere leerders kunnen leren.
- Door de ‘groepsdruk’ worden leerders toch gestimuleerd de eigen leeractie uit te voeren (bijvoorbeeld als de afspraak is om een foto van je leersituatie buiten de les in de groepsapp te zetten).
- Leerders kunnen elkaar hun successen tonen en het samen vieren.
Groepssamenstelling
Het kan natuurlijk wel handig zijn om bij de samenstelling van de groep al rekening te houden met leerdoelen van de leerders. In de intake kun je al veel te weten komen over de leerdoelen van de individuele deelnemers en als de omvang van de organisatie het toelaat, kun je zelfs het cursusaanbod richten op één leerdoel. Bijvoorbeeld bijeenkomsten rond één van de domeinen van nt2-leerdoelen.org. Vervolgens kun je in de bijeenkomsten met de leerders een selectie maken van de micro-leerdoelen van dat domein.
Werkvormen voor groepscoaching
De coachende didactiek kun je toepassen op groepen, waarbij je samen met de leerders van de groep één of meerdere doelen selecteert waaraan zij gaan werken en het verdere leerproces ook in de hele groep of in subgroepen oppakt. Dat betekent dat dan niet elke leerder aan precies zijn eigen leerdoel werkt, maar wel een keuze heeft tussen aangereikte leerdoelen.
Voor het werken met groepen zijn de 24 Werkvormen voor groepscoaching ontwikkeld, waarin je suggesties vindt voor werkvormen om:
- het eigenaarschap van leren te stimuleren;
- leerdoelen te selecteren met een groep;
- bronnen te (laten) zoeken bij geselecteerde leerdoelen;
- acties bij de leerdoelen te bepalen;
- te monitoren en evalueren.
De werkvormen zijn gecategoriseerd naar leervaardigheid – beginnende dan wel gevorderde autonome leerders – en bevatten suggesties voor variatie of aanpassing aan alfacursisten.
De pdf met de werkvormen is te vinden op www.lerenlerendoorcoaching.nl.